Chế tác tranh khảm trai

Dụng cụ: Các dụng cụ khảm trai trông khá thô sơ nhưng rất đặc trưng bao gồm cưa, đục, kẹp, bàn cưa, dao khắc, giấy ráp, chì, giấy…

Các bước chế tác:

Toàn bộ quá trình chế tác sản phẩm khảm trai là bằng thủ công bao gồm 9 công đoạn công phu và tỉ mỉ.

1.Tạo mẫu:

Nghệ nhân phải tạo được mẫu phù hợp với sản phẩm mộc ban đầu. Mẫu có thể là các cảnh vật theo lối truyền thống nhưng cũng có thể là mẫu mới sáng tạo theo ý tưởng chủ đề. Mẫu được vẽ trên giấy bằng chì, khi hoàn chỉnh được chuyển sang giấy can để bắt đầu sản xuất.

2.Chọn nguyên liệu:

Căn cứ vào mẫu vẽ, nghệ nhân tiến hành chọn trai ốc cho các chi tiết để tạo được màu sắc và hài hòa, có điểm nhấn và tính toán các sử dụng trai ốc sao cho hiệu quả nhất.

3.Cưa:

Người thợ dùng cưa, giũa, kẹp, cắt và gọt giũa trai ốc cho giống các chi tiết trên mẫu giấy. Sản phẩm cao cấp luôn đòi hỏi đường cưa phải sắc sảo nhưng mềm mại, khéo léo.

4.Ghép:

Theo mẫu vẽ, người thợ gắn các mảnh trai ốc đã cắt thành hình hoàn chỉnh trên nền gỗ mộc vào đúng vị trí muốn khảm hình.

5.Vạch:

Người thợ dùng bút vạch theo vòng ngoài các chi tiết để tạo khung trên nền gỗ, cậy hết các chi tiết ốc và xà cừ ra, để lại một khung vẽ nhất định.

6.Đục:

Người thợ dùng đục đục phần gỗ theo hình vẽ sâu xuống với độ sâu vừa bằng bằng miếng trai ốc đã cắt.

7.Gắn:

Đục xong người thợ dùng keo hay sơn ta gắn các miếng trai ốc đã cắt hoàn chỉnh vào nền gỗ theo đúng hình mẫu ban đầu và gắn khít làm sao cho khéo, đẹp và bề mặt của ốc xà cừ đúng bằng bề mặt của nền gỗ.

Sau khi sản phẩm đã khô, người ta chà và mài cho hoàn toàn sản phẩm phẳng, nhẵn, mịn.

8.Tách:

Đây là công đoạn khó nhất cần đến bàn tay nghệ nhân. Nghệ nhân dùng dao thép khắc các đường nét tạo hình cho sản phẩm. Đây là công đoạn phân biệt được sự khéo léo, nghệ thuật và sự điêu luyện của từng người. Nếu là tranh ảnh hay chân dung thì công đoạn này mất rất nhiều thời gian và hiếm có thợ làm được vì chỉ những nét khắc khéo léo mới thể hiện được đúng khuôn mặt, thần thái của người trong hình. Để thể hiện được tinh thần của nguyên mẫu, các nét khắc không được phép sai lệch, càng không thể tẩy xóa, chỉnh sửa vì vậy đòi hỏi công việc của người thợ phải rất tập trung và tỷ mỷ.Với những bức hình có độ tương phản sáng tối theo cách hiện đại thì người thợ phải lặp đi lặp lại việc khắc, bôi sơn coi thử nét nhiều lần cho đến khi hoàn hảo. Sau đó người thợ bôi sơn đen lên để tất cả các nét khắc bắt đầu hiện lên chân thực như vẽ tranh.

9.Đánh bóng sản phẩm:

Đây là công đoạn hoàn thiện để tạo được độ sáng tối của màu gỗ, sự tương tác giữa nền gỗ và màu sắc của trai ốc.