Nghệ Nhân Nguyễn Xuân Sinh – Người Giữ Hồn Nghề Khảm Trai Chuôn Ngọ Truyền Thống

Nghệ nhân Nguyễn Xuân Sinh:

Nghệ nhân cẩn ốc hiếm hoi nối nghiệp tổ nghề khảm trai truyền thần

Trong thế giới nghề thủ công truyền thống Việt Nam, những người còn giữ được kỹ thuật khảm trai, cẩn ốc tinh xảo ngày càng hiếm. Giữa số ít đó, nghệ nhân Nguyễn Xuân Sinh nổi bật như một người thừa kế trực tiếp tinh hoa của làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ, nơi nổi tiếng với nghệ thuật khảm truyền thần – một kỹ thuật đỉnh cao của nghề cẩn ốc Việt.

Sinh ra trong dòng họ có truyền thống làm nghề tại thôn Chuôn Ngọ, Phú Xuyên, Hà Nội, anh Sinh đã theo học nghề từ năm 13 tuổi. Suốt hơn ba thập kỷ mài giũa tay nghề, anh trở thành một trong số rất ít nghệ nhân tại Việt Nam còn có thể thực hiện thành thục các tác phẩm khảm trai truyền thần phức tạp và đòi hỏi trình độ cao.

Làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ và những bậc thầy huyền thoại

Cụ Tư Phú – người đặt nền móng cho khảm truyền thần Việt Nam

Cụ Nguyễn Văn Phú (Tư Phú), sinh khoảng năm 1907 tại Chuôn Ngọ, là một bậc thầy trong nghề cẩn ốc truyền thống. Cụ từng giảng dạy tại Trường Kỹ nghệ Hà Đông, vào cung đình Huế khảm đồ gỗ cho triều đình nhà Nguyễn, và được phong hàm Cửu Phẩm, tặng huân chương Nam Long Bội Tinh.

Cụ Phú cũng là người đã thực hiện bức chân dung vua Bảo Đại khảm trai, hiện còn lưu giữ tại Bảo tàng di tích cố đô Huế. Đặc biệt, cụ nhận được thư khen từ Chủ tịch Hồ Chí Minh sau khi hoàn thành các huy hiệu khảm truyền thần chân dung Chủ tịch, được tặng cho các chiến sĩ Pháp phản chiến nổi tiếng như Raymond Dién, Henry Martin.

Cụ Nguyễn Xuân Nghiễm – người kế thừa trực tiếp và truyền nghề cho Nguyễn Xuân Sinh

Cụ Nguyễn Xuân Nghiễm, em họ cụ Tư Phú, từng gánh nước 3 năm để được học nghề từ người anh tài hoa. Cụ là người học trò ruột, được tin tưởng giao nhiều chi tiết trong các tác phẩm lớn. Cụ đã sáng tạo ra kỹ thuật tách gợt ánh sáng – nền tảng cho khảm truyền thần sau này.

Nghệ nhân Nguyễn Xuân Sinh chính là người được cụ Nghiễm trực tiếp truyền lại kỹ thuật khảm truyền thần – dòng khảm tái hiện chân dung bằng chất liệu ốc, trai với chiều sâu, ánh sáng và sắc thái sống động như thật.

Những tác phẩm tiêu biểu mang dấu ấn cẩn ốc truyền thần

Trong hành trình làm nghề, Nguyễn Xuân Sinh đã tạo ra nhiều tác phẩm cẩn ốc cao cấp như:

Tranh Bữa Tiệc Ly – cẩn trai công phu, độ sắc nét cao
Chân dung Chúa Giê-su – tái hiện ánh sáng khuôn mặt đầy chiều sâu
Chân dung Nam Phương Hoàng hậu – khảm truyền thần chính tông Chuôn Ngọ

Mỗi tác phẩm là một sự kết hợp giữa tay nghề thủ công và cảm quan nghệ thuật đỉnh cao, điều rất ít người làm được trong thời đại ngày nay.

Âu Lạc – Tiếp nối làng nghề khảm trai/cẩn ốc tại TP.HCM

Năm 1992, nghệ nhân Nguyễn Xuân Sinh vào TP.HCM lập nghiệp và thành lập cơ sở mỹ nghệ Âu Lạc. Tại đây, anh vừa kinh doanh, vừa bảo tồn giá trị khảm trai Chuôn Ngọ. Âu Lạc chuyên sản xuất:

Tủ thờ, bàn thờ cẩn ốc truyền thống
Tranh cẩn ốc xuất khẩu sang Nhật Bản, Đài Loan
Tranh khảm trai nghệ thuật cao cấp
Sản phẩm thủ công khảm trai dành cho người chơi nghệ thuật

Dù thị trường ngày càng ưa chuộng sản phẩm công nghiệp, anh vẫn chọn con đường làm sản phẩm thủ công độc bản, vừa để mưu sinh, vừa để tôn vinh di sản nghề truyền thống.

Giữ lửa khảm trai truyền thần giữa thời hiện đại

Nghề cẩn ốc truyền thần ngày càng ít người theo học vì đòi hỏi kỹ thuật quá cao và thời gian hoàn thiện lâu. Nhưng nghệ nhân Nguyễn Xuân Sinh vẫn bền bỉ giữ nghề với tâm huyết, coi từng tác phẩm là một “tượng đài văn hóa nhỏ” cần được gìn giữ và lan tỏa.

Chân dung Nam Phương Hoàng Hậu ngày vu quy